Do Arsakiosa, arcykapłana Galacji

Julian

Wiara Hellenów przez nas samych, co za nią idziemy, nie jest jeszcze zabezpieczona rozumnie. Bogów dzieło jest, co prawda, wielkie i wspaniałe i nawet wszelkie pragnienia i nadzieje przewyższające (niech słowa te wybaczy mi łaskawie Adrasteja!); przecież tak ogromnego i głębokiego przewrotu w czasie tak krótkim nikt na chwilę przedtem nawet w modlitwie pragnąć się nie odważał. Lecz cóż, kiedy my jesteśmy przekonani, że to wystarcza, i nawet nie spostrzegamy, jak bardzo bezbożnictwo przybrało na sile, dzięki jego dla obcych życzliwości, jego o grzebanie zmarłych trosce, wreszcie jego kłamanej życia świętości. Jestem tego zdania, że każdą z tych cech powinniśmy u siebie gorliwie rozwijać i że wcale nie jest dosyć, abyś Ty sam stał się takim [jak oni], lecz [trzeba], aby takimi [jak oni] stali się w ogóle wszyscy w całej Galacji kapłani; tych więc albo groźnym spojrzeniem Twym karć, albo słowem do poprawy obyczajów nakłaniaj, albo wreszcie od świętej służby bogom odsuwa; w tych wypadkach, kiedy nie przybywają do bogów z żonami, dziećmi i służbą, lecz godzą się na to, że ich domownicy, synowie i żony galilejskie, przekładając bezbożność, bogom czci nie oddawali. Następnie nakłaniaj ich do tego, aby żaden kapłan nie pojawiał się w teatrze, nie pił wina w gospodzie i nie stawał na czele przedsiębiorstw brudnych i hańbiących — i kto Cię usłucha, tego szanuj, kto zaś nie usłucha, tego wygoń precz.

W mieście każdym zakładaj liczne gospody dla przyjezdnych, aby z ludzkości naszej mógł korzystać każdy potrzebujący zarówno spośród nas, jak i ze wszystkich pozostałych. Abyś miał na to środki dostateczne, o tym już poprzednio pomyślałem. Rozkazałem bowiem, aby corocznie wydawano na to w całej Galacji 30 000 modiów pszenicy oraz 60 000 ksestów wina. Z tego nakazuję piątą część użyć na tych biednych, którzy obsługują kapłanów, resztę zaś — na obcych, proszących nas o wsparcie. Hańbą bowiem jest dla nas, że z Żydów nikt nie żebrze i że niewierni Galilejczycy oprócz swoich żywią także naszych, nasi zaś nawet swoim proszącym pomocy nie udzielają. Pouczaj także wyznających wiarę helleńską, by przyczyniali się swym datkiem do tej pomocy społecznej, wsie zaś helleńskie — ofiarowywały bogom pierwociny swych plonów, i w ogóle przyzwyczajaj ludność helleńską do takiej dobroczynności, wyjaśniając jej, że było to od wieków dziełem naszym. Homer przynajmniej tak kazał przemawiać Eumajosowi:

Gościu! nie wolno mi jest, choćby przybył ktoś lichszy ode mnie,
Gościa nie uczcić: wszak ród swój od Zeusa samego wywodzą
Goście, żebracy też wraz, tym zaś dar nawet drobny jest miły.

Ustępując innym dla współzawodnictwa z nami nasze dobre obyczaje, nie ściągajmy na siebie wstydu naszą dla nich obojętnością i nie wyrzekajmy się tym bardziej swego przed bogami lęku! Gdybym wiedział, że tak postępujesz, dusza moja wezbrałaby radością. Naczelników prowincji odwiedzaj w ich kwaterze rzadko, pisuj zaś do nich najczęściej. Ilekroć przybywają oni do grodów, na spotkanie im niech nie wychodzi żaden kapłan! Kiedy odwiedzają oni świątynie bogów, kapłan niech wyjdzie tylko do przedsionka. Niech jednak nie poprzedza go do niej żaden żołnierz! Niech zaś idzie za nim, kto chce! Naczelnik, gdy przestąpi próg świątyni, staje się od razu człowiekiem prywatnym; w obrębie świątyni, jak Ci wiadomo, rządzisz Ty sam, gdyż tego ustanowienie boga wymaga. Ci, co są Tobie posłuszni, to ludzie prawdziwie bogobojni, ci natomiast, co kierują się zachcianką pustą, lecz własną — to ludzie ambitni, za czczą sławą goniący. Miastu Pessinuntowi pomóc jestem gotów, o ile mieszkańcy jego przywrócą sobie łaskę Macierzy Bogów; gdy zaś będą ją dalej lekceważyć, nie tylko nie będą uwolnieni od kary (obym nic powiedzieli coś zbyt twardego!), boję się, że doświadczą mej wrogości.

Nie dozwolone mi jest okazywać litości ni względów
Mężom, co waśnią się wciąż z żyjącymi wieczyście bogami.


Przekład Witold Klinger w: Julian Apostata, Listy, 196 Wrocław-Warszawa-Kraków

Fragmenty tekstów dostępnych w naszej witrynie są pozbawiane przypisów i aparatu naukowego w porównaniu do wydań książkowych - ich lektura może więc dać zaledwie wstępną orientację w temacie. Zachęcamy do kupna książki z pełnym tekstem i aparatem naukowym

Total votes: 8010